Ak H2 De lage landen bij de zee (Wonen in Nederland)

 Samenvatting Wonen in Nederland

	2 De lage landen bij de zee
	De hoofdvraag in dit hoofdstuk is: Wat zijn de kenmerken en de voor- en nadelen van het Nederlandse kustbeleid?
	2.1 Kust in beweging
	Deelvragen 1   Welke kusttypen vormen in Nederland de grens tussen land en zee? 2   Op welke manier dragen natuurlijke kustprocessen en de mens bij aan      de opbouw en de afbraak van het land?
voortdurende zeespiegelstijging drie kusttypen	De Nederlandse kust u Al duizenden jaren sprake van zeespiegelstijging. = Tijdens transgressieperioden sloeg veel land weg, maar ontstonden ook duinen, veenmoerassen en kleiafzettingen. = De Nederlandse kust is vooral een duinenkust. = Naar ontstaan en geomorfologie zijn er drie kusttypen: - Waddenkust. - Gesloten kust. - Estuariumkust.
zachte kust duinen wadden harde kust steeds moeilijker te onderhouden zandtransporten en zeestromingen maken de kust tot een systeem	Zachte kusten en harde kusten u Zachte kust: een kust die op een natuurlijke manier wordt gevormd. Estuaria kennen de grootste getijdeverschillen. - Hoe nauwer, hoe groter het verschil tussen eb- en vloedstand. - Sterke meandering vanwege uitschuring bij hoge stroomsnelheden. è gevaar van dijkval è ondiepten door sedimentatie = Duinen ontstaan door stroming en wind. ¡ Jonge duinen doen dienst als zeewering. Oude duinen zijn meestal afgegraven: wegen, nederzettingen en tuinbouw. = Wadden overstromen bij vloed: een sedimentatievlakte, beschermd door eilanden. Onderdeel van de Ecologische Hoofdstructuur. u Harde kust: aangelegd en onderhouden door de mens. = Ook zachte kusten hebben vaak harde elementen zoals golfbrekers. = Uitmondingen van kanalen in zee zijn voorzien van pieren. = De Hondsbosse Zeewering steekt steeds meer uit door kustafslag bij de uiteinden. = Primaire zeeweringen beschermen tweederde van Nederland tegen het buitenwater. = De Wet op de waterkering 1966 verdeelt Nederland in dijkringen. ¡ Een stelsel van keringen, waaronder de Maeslantkering, beschermt het gebied Rotterdam / Europoort. = Zandverplaatsingen en stromingen maken de kust tot een onderling verbonden systeem.
kustprocessen opbouw afbraak	Geven en nemen u Elementen in het kustproces zijn wind, golven, zeestromingen, opstuwing, getijden, de mens. In een samenspel zorgen ze voor opbouw en afbraak.

	Wind = Eén van de voornaamste krachten. ¡ De gemiddeld hoogste windsnelheid en de overheersende windrichting zijn vanuit het zuidwesten. ¡ Zandverlies betekent kusterosie.
kustverplaatsing: vooral in noordoostelijke richting	Golven = De golfsnelheid is in diep water hoger. Golven schuin op de kust veroorzaken stranddrift è gemiddeld in noordoostelijke richting.
zeestroming	Zeestromingen = Zoutwaterstromingen op grote ruimtelijke schaal. ¡ De Reststroom stroomt van zuidwest naar noordoost langs de kust en heeft weinig invloed op de kustprocessen.
	Opstuwing =Een combinatie van wind en vloed: - gevaarlijk, vooral in vernauwingen. - kan de geomorfologie van de kust in korte tijd sterk veranderen.
vloed eb	Getijden =In bijna 25 uur tweemaal vloed en tweemaal eb. ¡ Resultaat van aantrekkingskracht van maan en zon: hoogtij en laagtij, kentering, springtij en doodtij. ¡ De getijdenbewegingen draaien vanuit zuidwestelijke richting langs de kust en versterken daarmee het effect van de zeestroming en de overheersende zuidwestelijke winden. ¡ Wandelende eilanden door samenwerking wind, getij, zeestroom. ¡ Vloedstroom loopt sneller è bij afgaand water dus sedimentatie. ¡ De kustvorm en de omvang van het Noordzeebekken beïnvloeden de getijdenamplitude. Een lagedrukgebied geeft iets hogere waterstanden dan een Hoog.
van defensief naar actief	De mens = In het verre verdelen een defensieve houding: ¡ eerst terpen / wierden, later dijkjes en ontwateringstechnieken. ¡ sinds Middeleeuwen actieve landaanwinning, inpoldering, droogmakerijen. ¡ Er is sprake van een toenemende invloed van menselijke activiteiten op de kust.
	2.2 Koffers pakken...
	Deelvragen 3   Hoe probeerde de mens tot voor kort het achterliggende land te      beveiligen tegen de zee? 4          Wat betekent de mondiale klimaatverandering voor de Nederlandse             kusten?

	Een veilig gevoel u Bewoners weten weinig van de kustveiligheid, maar voelen zich toch veilig en vertrouwen op bescherming van de overheid. ˜ De kans op overstromingen door de zee is klein. De kustverdediging wordt aangepast aan de overstromingskans die van een gebied wordt vastgesteld. ¡ De overheid past de overstromingskans aan door veiligheidsmaatregelen. Elke vijf jaar wordt de overstromingskans getoetst. ¡ De schade (het gevolg) hangt af van: - de oppervlakte van het gebied - de ligging t.o.v. zeeniveau - het aantal inwoners - de economische investeringen. De schade kan toenemen als deze elementen veranderen. ¡ Het risico is de vermenigvuldiging van de kans op een overstroming maal de schade / de gevolgen. De volle, laaggelegen Randstad loopt veel risico.
	Rijzende zeespiegel en verdwijnend zand u De overstromingskans neemt toe door klimaatverandering en zeespiegelstijging. ˜ Klimaatverandering is van belang voor de kustverdediging, want: - het zeewater stijgt - meer wind - hogere golven - meer opgestuwd water - meer extreem hoog water. ˜ Een hogere waterstand tast de duinenrij aan. Door kusterosie verdwijnt land in zee. ˜ Voortbestaan van onze kust alleen mogelijk wanneer: - de zeebodem flauw afloopt - zeestromingen zand aanvoeren - eb en vloed niet teveel verschillen - niet te veel zware stormen voorkomen - de zeespiegel niet te snel stijgt. ¡ Tegenwoordig voortdurend kustafslag. De basiskustlijn laat zien hoeveel. ¡ De Wadden kunnen een beperkte zeespiegelstijging bijhouden. ¡ Op sommige plaatsen groeit de kust aan. De zandbalans geeft aan hoeveel zand erbij komt of verdwijnt langs het strand. Het zanddelend systeem vult aan (Waddenzee) of neemt weg (Waddeneilanden, Zeeland).
	Kustverdediging u Van belang is de veiligheid van de kust. ˜ Vier kustproblemen: - handhaven van de kustlijn - veiligheid - beheersen overstromingsrisico - golfoverslag bij harde kustdelen. ¡ RWS is verantwoordelijk voor het dagelijks onderhoud van de kust en houdt (voorlopig) de basiskustlijn van 1990 aan. ¡ Het onderhoud is op basis van een veiligheidsnorm: een superstorm bij een uitzonderlijk hoge waterstand eens in de zoveel jaar. ¡ De schade moet beperkt worden tot het wegslaan van de voorste duinenrij. ¡ Golfoverslag kan bij een harde kust leiden tot een breuk van binnenuit.

	Luctor et submergo? u Natuurlijke kustprocessen werden altijd aan banden gelegd. Maar de traditionele kustverdediging werkt onvoldoende of averechts. ˜ Menselijk ingrijpen leidt ook tot verlies van belangrijke natuurwaarden.
	2.3 Inspelen op de natuur
	Deelvragen 5   Wat is dynamisch kustbeheer en hoe werkt het? 6          Wat zijn de gevolgen van het dynamische kustbeheer voor de             economische en de ecologische waarden en voor de veiligheid?
dynamisch handhaven zandsuppletie Harde kustverdediging als zachte kustverdediging onvoldoende blijkt	Meewerken met de natuur u Een nieuwe manier van kustverdediging: werk samen met de natuur en laat de natuur het werk doen è veerkrachtig kustsysteem: dynamisch handhaven. ˜ Geven en nemen binnen een bepaalde bandbreedte: de basiskustlijn è ingrijpen wanneer de kust te sterk wordt aangetast. ˜ Negatieve overschrijding van de basiskustlijn wordt hersteld d.m.v. zandtoevoegingen. Nadeel van deze zandsuppleties zijn de hoge kosten. Twee vormen van suppletie: strandsuppletie en vooroeversuppletie. ¡ Omdat het kustfundament ook wordt aangetast wordt steeds meer onderwatersuppletie (vooroeversuppletie) toegepast. ¡ Zandsuppletie is een afdoende maatregel. ¡ Zachte kustverdediging waar het kan, harde kustverdediging waar het moet. Nadeel is dat het zelfherstellend vermogen van het kustverdedigingssysteem afneemt. ¡ Soms blijvend succes van harde kustverdediging: voorbeeld dam Texel.
slufter gradiëntrijk milieu biedt een waardevol ecosysteem ecologische waarde dynamiek (bio)diversiteit economische waarde	Dynamiek en diversiteit u Slufter: een landinwaartse getijdengeul. ˜ Slufters zijn een voorbeeld van dynamisch kustbeheer: getij en wind houden de kust in stand en vormen een gradiëntrijk milieu. ¡ Onderhoud aan de slufter op Texel nodig door natuurlijke verschuivingen. ¡ Ecologische waarde blijkt uit - grote natuurlijke dynamiek. - grote biodiversiteit / soortenrijkdom van flora en fauna. ˜ Ook elders langs de kust belangrijke ecologische waarden. ¡ Grote soortenrijkdom in de duinen ¡ Waddengebied als natuurreservaat: kraamkamer, foerageer- en rustgebied è onderdeel van de Ecologische Hoofdstructuur (Natura 2000). ¡ Westerschelde als getijde estuarium van groot ecologisch belang. ˜ Conflict tussen de ecologische waarden en de economische waarden. Voorbeelden: bollenteelt, glastuinbouw, stedenbouw, recreatie / toerisme, schelpen- en zandwinning, infrastructuur en vervoer. ˜ Oude kustplaatsen binnen de bandbreedte blijven beschermd.

bolwerkvorming bolwerk

Wonen aan de kust u Kustgebied vormt een aantrekkelijk leefgebied. De grote druk op de ruimte botst met de kustbescherming. ˜ Kustbebouwing belemmert de beweeglijkheid van de kust: bolwerken staan dynamisch handhaven in de weg. Zandsuppletie is hier een bodemloze put. ˜ Bolwerkvorming verhoogt het overstromingsrisico è Regelgeving en vergunningenstelsel (4e Nota Waterhuishouding). Bebouwingscontouren moeten de kuststrook veiligstellen. u Door de stijgende zeespiegel is op de lange duur een keuze nodig voor de kwetsbare kustgedeelten: zwakke schakels: ˜ versterking aan de landzijde, of ˜ zandbuffers aan de zeezijde aanbrengen, zoals de Zandmotor. ¡ De overheid reserveert ruimte langs de zwakke schakels door het aangeven van zogenaamde zoekgebieden.