Samenvatting Grieks cultuur pagina 13 – 25

Samenvatting Grieks cultuur pagina 13 – 25

Door: Fae den Boer

Grote drie

-          Aischylos

-          Sophokles

-          Euripides

‘’Bewijs’’ dat zij de grote drie zijn:

-          Aristhophanes schreef in zijn komedie ‘kikker’ over hen

-          Aristoteles – Phoëtica

Aischylos

-          Beroemd door strijd tegen de Perzen (slag bij Marathon & Salamis)

-          Vindt zelf zijn prestaties in de oorlog belangrijker dan op het toneel (zie zijn grafsteen)

-          Aristocraat

-          Debuteerde in 499 v Chr (26 jaar), won in 484 voor het eerst een dichterscompetitie

-          7 stukken bewaard gebleven (oudste ever: Perzen (472))

-          Plot van Perzen is opvallend: gaat over historische gebeurtenis (ipv mythologisch)

-          Complete trilogie: Oresteia (458). Verhaal: dood van Agamemnon en wraak van Orestes

-          Staat bekend om: Schrijven van trilogieën die onderling met elkaar verbonden zijn qua thema én om zijn archaïsche en duistere wereldbeeld

-          Lijden van de personages is nooit zinloos (mensen worden wijzer en de shit wordt opgelost)

Sophokles

-          Belangrijke rol militair en politiek gebied

-          Aristocratische familie

-          Religieuze rol: priester

-          Productiefste en succesvolste schrijver

-          Won 18x eerste prijs en verder werd hij tweede

-          Veranderingen op het toneel: toneelschoen, koorleden van 12 naar 15 man, voegde 3^e acteur toe (Aristoteles beweert dat de tragedie nu zijn natuurlijke vorm bereikte)

-          7 stukken bewaard gebleven: Oidipous en Tyrannos

-          Goden hebben een grote rol in zijn stukken à lot brengt mensen ten val

-          Beinvloed door filosofen en sofisten

-          Zetten het publiek aan het denken

-           

Euripides

-          Weinig zeker bekend over hem

-          Boekenwurm (geen interesse in politiek en oorlog)

-          Geboren op salamis

-          Filosofische interesses

-          Sokrates was z’n maat

-          Beinvloed door filosofen en sofisten

-          88 stukken in totaal; mythologisch thema

-          Mensen zijn menselijk

-          Zetten het publiek aan het denken

-          Minder populair dan Aischlos en Sophokles

Tragedie:

-          Menselijk lijden

-          Conflictsituaties (alleen op te lossen door iemand de doden)

-          Goden spelen een belangrijke rol.

Typische kenmerken voor tragedies van Euripides:

-          Schaduwzijde van oorlog (kiest perspectief vd slachtoffers, generaals zijn laffe honden)

-          Levensechte personages: eerste ‘’psycholoog’’ ter wereld

-          Overduidelijke voorliefde voor vrouwelijke personages à vrouwen spelen de hoofdrol in zijn stukken, ze zijn onafhankelijk en zelfstandig (bijv Elektra). De vraag is: was hij een vrouwenhater of een feminist?

-          De invloed van sofisten; slimme woordenwisselingen, argumenten, antwoorden

-          Kritische houding (ook ten aanzien van de goden)à werd voor goddeloosheid aangeklaagd (maar werd vrijgesproken)

Agon: de meest logische plek in een tragedie om naar voorbeelden van retorica in de praktijk

De tijd van Euripides

Het ging Athene voor de wind: Twee Perzische Oorlogen waren voorbij. Athene had veel aanzien door slag bij Marathon (490) en Salamis (480).

478: oprichting Delisch-Attische Zeebond. Doel in eerste instantie: defensief bondgenootschap tegen de Perzische dreiging. Uiteindelijk: Atheens instrument voor een maritiem imperium à Athene wordt leider van Griekenland. Athene werd in hoog tempo opgebouwd na verwoesting van de oorlogen met het geld van de Zeebond (economische groei).

Culturele groei: er kwamen kunstenaars en geleerden naar de stad à 5^e eeuw = ‘’Gouden Eeuw’’.

Niet iedereen was blij met de toenemende macht van Athene: bondgenoten veranderden in onderdanen. Vooral de Spartanen waren er niet blij mee (Spartanen: aristocraten, Atheners: democraten).

Athene had een jonge democratie: 510. Volksvergadering besliste over belangrijke beslissingen in binnen- en buitenland. Ook in rechtspraak veel macht. Atheners waren trots op hun democratisch bestel met ‘’isègoria’’ (= politieke gelijkheid) en ‘’parrèsia’’ (vrijheid van spreken). Met Delisch-Attische bond wilden ze overal democratieën stichten.

Sparta werd geregeerd door 2 koningen. Samen met een Raad van oude en wijze mannen maakten zij de dienst uit. Naar binnen gekeerde samenleving die gebaseerd was op een sterk landleger. Sparta had z’n eigen bond en probeerde de macht van Athene in te dammen. Gaven steun aan oligarchische partijen in andere steden in heel Griekenland à Soort koude Oorlog tussen Athene en Sparta. Peloponnesische Oorlog: 431-404 (Athene capituleerde) à Einde Atheens imperium

-          Lange Muren moesten worden afgebroken

-          Zeebond werd ontbonden

-          Alle schepen op 12 na moesten aan de Spartanen worden overgedragen

De sofisten

Sofisten: rondreizende professoren die vooral in Griekenland hun diensten als leraar aanboden.

-          Ze stellen bij hun theorieën onderwijs en de wereld van de mens centraal

De mens is ‘’de maat van alle dingen ‘’(Protagoras). Ze wilden weten hoe de mens in elkaar zat, of het menselijke gedrag door cultuur of natuur bepaald werd, hoe de mensen de wereld waarnam en wat dan de geldigheid van de warneming was, en wat dan de beste manier was waarop mensen konden samenleven. Deze vragen waren nieuwe en ongebruikelijk (filosofen hadden weinig interesse voor de mens en zijn subjectieve wereld).

Radicale eigenschap: sofisten doen geen moeite de waarheid te vinden.

Eén van de belangrijkste gedachten van de sofisten: relativisme; zekerheden verdwijnen en de ene mening is even belangrijk als die van een ander à democratie.

Sokrates was overtuigd van een bestaande waarheid à stond lijnrecht tegenover Protagoras en Gorgias

Belangrijkste doel van filosofie voor Sokrates: een precieze definitie van het goede, zou hem in staat moeten stellen goed te leven.

Nut van de les van sofisten: leerling leerde goed spreken à retorica. Het ging hun echter meer om hoe iets betoogd wordt ipv wat. (Protagoras: bijv dubbele speeches houden).

Goed kunnen spreken was van belang voor de mensen die het beleid van Athene wilden bepalen en voor burgers die zich veilig wilden stellen tegen professionele aanklagers (sycophanten).

Sofisten werden met argusogen bekeken:

-          Geloofden niet in goden

-          Hadden geen respect voor tradities

-          Zetten allerlei normen en waarden op hun kop

Maar rijke burgers waren bereid veel geld te betalen voor een retorische scholing die hun mogelijk (meer) maatschappelijk succes zou brengen.