Woordenschat toetsweek 1 klas 6

Nederlands woordenschat

WOORD	BETEKENIS
affiniteit	gevoel van aantrekking/verwantschap
bedenkelijk	twijfelachtig, ongerustheid wekkend
concessies doen	een beetje toegeven, iets van zijn eis laten vallen
diametraal	lijnrecht, volgens de diameter
etablissement	horecaonderneming
figuratief	bestaand uit herkenbare beelden
gedegen	degelijk, van goed gehalte
immaterieel	geestelijk, niet-stoffelijk
jegens	ten aanzien van, tegenover
karig	schraal, niet overvloedig
niet-aflatend	onophoudelijk, zonder te verslappen
ongenuanceerd	zwart-wit, bot, zonder nuancering
proporties	afmetingen, verhoudingen
signatuur	karakter, aard
verhullen	verbergen, versluieren

Opdracht 2

1. Etablissementen

2. Immateriële

3. Consessies doen

4. Proporties

5. Degelijk

6. Bedenkelijk

7. Diametraal

8. Signatuur

9. Karig

10. Jegens

11. Affiniteit , figuratief

12. Niet aflatend

13. Verhullen

14. Ongenuanceerd

Opdracht 3

WOORD	BETEKENIS
afzien (+ van)	geen gebruik maken van
begenadigd	getalenteerd, begaafd
clientèle	klantenkring
deportatie	verbanning, uitzetting
erudiet	in bezit van veel kennis en kritische zin
gepeupel	gewone volk, plebs
hang	neiging, verlangen
innovatie	vernieuwing
numeriek	in getallen uitgedrukt
omzichtig	behoedzaam
onderschrijven	erkennen, goedvinden
probaat	beproefd, deugdelijk, goed
ultieme	allerlaatste, uiterste
verlokken	verleiden, overhalen
welhaast	binnenkort, spoedig, bijna

Opdracht 4

1. Probaat

2. Welhaast

3. Verlokken

4. Erudiet - begenadigd

5. Numeriek

6.  Ultieme

7. Hang

8. Onderschrijven

9. Omzichtig

10. Innovaties

11. Afzien van

12. Deportatie

13. Gepeupel

14. Clientèle

Opdracht 5

WOORD	BETEKENIS
erfgoed	overlevering, nalatenschap (van een vorige generatie)
devies	leus, zinspreuk
heimelijk	stiekem, verborgen
inzake	betreffende, aangaande
markant	opvallend
poldermodel	overlegmodel gericht op consensus en harmonie
rebellie	opstandigheid
ridiculiseren	bespotten, belachelijk maken
sober	eenvoudig, armoedig, schraal
superioriteit	hoogste kwaliteit, voortreffelijkheid, overmacht
tornen (+ aan)	ter discussie stellen, afbreuk doen aan
uniform (= bijvoeglijk naamwoord)	gelijkvormig
vrijzinnig	liberaal, niet-dogmatisch
wrevel	irritatie, ergernis, misnoegen
zuil	levensbeschouwelijke stroom/groepering

Opdracht 6

1.    Poldermodel

2.    Geridiculiseerd

3.    Vrijzinnige

4.    Erfgoed

5.    Rebellie

6.    Zuilen

7.    Devies

8.    Sober

9.    Uniform

10.  Markant

11.  Tornen

12.  Heimelijke – inzake

13.  Wrevel

14.  Superioriteit

Opdracht 7

WOORD	BETEKENIS
alvorens	voordat
belemmering	hindernis, obstakel
consensus	overeenstemming, gelijkheid van opvatting
dermate	in zo hoge graad
discrepantie	verschil, tegenstrijdigheid
erbarmelijk	jammerlijk, armzalig
faciliteren	gelegenheid bieden, beschikbaar stellen
hekelen	scherp bekritiseren
incapabel	onbekwaam, ongeschikt
kennelijk	blijkbaar, klaarblijkelijk
loyaliteit	trouw
naarmate	naargelang
permanent	blijvend, aanhoudend
sanctie	dwangmiddel, straf
tirannie	dwingelandij, wrede heerschappij

Opdracht 8

1.    Erbarmelijke

2.    Hekelde

3.    Alvorens

4.    Naarmate

5.    Dermate

6.    Tirannie

7.    Belemmering

8.    Incapabel

9.    Loyaliteit

10.  Discrepantie

11.  Kennelijk

12.  Consensus

13.  Permanent

14.  Faciliteren

15.  Sancties 

Opdracht 9

WOORD	BETEKENIS
laveren	schipperen, heen en weer gaan
naleven	nakomen (van afspraken)
opvijzelen	verhogen, hoger maken
prompt	vlot, snel
reguleren	volgens regels organiseren, ordelijk laten verlopen
steevast	volgens vaste gewoonte, altijd
substantieel	aanzienlijk, duidelijk
tredmolen (zoals in de uitdrukking ‘in de tredmolen lopen’)	vaste, geestdodende (werk)situatie (betekenis uitdrukking: ‘geestdodend werk doen’)
uitheems	buitenlands, vreemd
unanimiteit	eenstemmigheid, eensgezindheid
veinzen	doen alsof, huichelen
verworvenheid	verkregen recht, vaardigheid
voorhanden	beschikbaar, in voorraad
weerzin	afschuw, afkeer, hekel
zich voegen	zich schikken

Opdracht 10

1.    Substantiële

2.    Zich voegen

3.    Prompt

4.    Tredmolen

5.    Laveren

6.    Veinzen

7.    Reguleren

8.    Uitheemse

9.    Opvijzelen

10.  Unanimiteit

11.  Steevast

12.  Voorhanden

13.  Naleving

14.  Verworvenheid

15.  Weerzin a

Opdracht 11

WOORD	BETEKENIS
amper	ternauwernood, nauwelijks, bijna niet
argeloost	niets kwaads vermoedend, naïef
beter gesitueerden	maatschappelijk geslaagden, welvarenden
conform	overeenkomstig met
daadwerkelijk	feitelijk, echt
evident	zonneklaar, overduidelijk
gedwee	volgzaam, meegaand
inconsistentie	gebrek aan samenhang, innerlijke tegenstrijdigheid
koesteren	beschermen, in stand houden
louter	enkel, alleen
nabauwen	slaafs napraten, letterlijk herhalen
ontwaren	bespeuren, zien
precair	zorgelijk, risicovol, onzeker
relaas	verslag, verhaal
sedert	sinds

Opdracht 12

1.    Conform

2.    Precair

3.    Amper

4.    Lauter

5.    Daadwerkelijk

6.    Sedert

7.    Argeloze

8.    Gedwee

9.    Inconsistentie

10.  Relaas

11.  Evident

12.  Beter gesitueerden

13.  Ontwaarde

14.  Nabauwen

15.  Koesteren

Opdracht 13

WOORD	BETEKENIS
contemporain	eigentijds, van de eigen tijd
doorgewinterd	alle kneepjes van het vak beheersend, zeer ervaren
expansie	groei
grief	ergernis, bezwaar
gros (= het-woord)	meerderheid (oorspronkelijke betekenis: ‘twaalf dozijn, 144 stuks’)
icoon	beeldbepalende persoon, held (= figuurlijk)
indachtig	denkend aan iets
intrinsiek	wezenlijk
irrelevant	niet ter zake doend
kenschetsen	karakteriseren, typerend beschrijven
luttel	weinig
marktconform	overeenkomstig met de prijzen op de markt
miskenning	het niet op de juiste waarde schatten, geringschatting
onverbloemd	niet mooier voorgesteld dan het is
rap	vlug, snel

Opdracht 14

1.    Gekenschetst

2.    Iconen

3.    Marktconforme

4.    Contemporaine

5.     Intrinsiek

6.    Grief

7.    Onverbloemd

8.    Irrelevant

9.    Doorgewinterde

10.  Miskenning

11.  X

12.  luttel

13.  X

14.  Rap

15.  gros

opdracht 15

WOORD	BETEKENIS
jurisprudentie	eerdere uitspraken over een juridische kwestie
oratie	toespraak, redevoering
patstelling	situatie waarbij twee partijen geen mogelijkheid meer zien tot een oplossing, impasse
potentieel (= zelfstandig naamwoord)	beschikbaar vermogen
repressie	onderdrukking
slinken	minder worden
stelligheid	beslistheid
stringent	dwingend, bindend
tendens	neiging, ontwikkeling
terdege	grondig, intens
toereikend	voldoende
verkwanselen	wegdoen zonder op de waarde acht te slaan
verworden	ontaarden, bederven
weldra	binnenkort
zich committeren (+ aan)	zich verplichten tot, zich binden aan

Opdracht 16

Opdracht 18

Uitdrukking	Betekenis
boven alle twijfel verheven	volstrekt zeker
de barricades opgaan	in verzet komen
door de beugel kunnen	toelaatbaar zijn, ethisch aanvaarbaar zijn
een broertje dood hebben aan	een hekel hebben aan
gepaard gaan met	samengaan met
het is schering en inslag	het gebeurt vaak
in diskrediet raken	het vertrouwen kwijtraken
Inbreuk maken op	schenden
met een korreltje zout nemen	niet helemaal serieus nemen
op gespannen voet staan met	niet in overeenstemming zijn met
op hun merites beoordelen	op de juiste waarde bekijken
ter harte gaan	belangrijk vinden, zorg besteden aan
voor het voetlicht brengen	aandacht vestigen op
voor lief nemen	genoegen nemen met, (iets vervelends) accepteren
zijn hele hebben en houden	al zijn bezittingen

Opdracht 20

UITDRUKKING	BETEKENIS
aanspraak maken op	het bezit opeisen
de lier aan de wilgen hangen	ergens mee stoppen (oorspronkelijke betekenis: ‘stoppen met dichten’)
er bekaaid afkomen	minder krijgen dan waarop men recht heeft
gespeend zijn van	in het geheel niet bezitten
het kind met het badwater weggooien	tegelijk met iets slechts ook iets goeds verwijderen, te ver gaan met maatregelen
het over een andere boeg gooien	het op een andere manier aanpakken
in de hand werken	bevorderen
in het geding komen/zijn	voorwerp van discussie worden/zijn
in zwang	in gebruik, in de mode
lak hebben aan	helemaal niet geven om
ontvankelijk zijn	vatbaar zijn
op de been brengen	in actie brengen, mobiliseren
op het schild heffen	de leiding geven
op zijn schreden terugkeren	op zijn beslissing terugkomen
zich distantiëren van	afstand nemen van, niets te maken willen hebben met

Paragraaf 3 formuleren: Het gebruik van uitdrukkingen

Opdracht 12

Bij tijd en wijlen	Zo nu en dan
Gepokt en gemazeld	Zeer ervaren
Have en goed	Bezittingen
Met angst en beven	Erg bang
Met hangen en wurgen	Met veel moeite
Met eer en geweten	oprecht
Schering en inslag	Vaak voorkomend
Van haver tot gort	Door en door
Van toeter noch blazen	Volkomen onkundig zijn; van niets weten
Voor galg en rad	misdadig

Opdracht 14

Bij hoog en bij laag volhouden	zo nu en dan
Buigen of barsten	Het moet gebeuren
Hemel en aarde bewegen	Alle mogelijke krachten en hulpmiddelen te werk stellen
Het moet uit de lengte of uit de breedte komen	Het moet hoe dan ook uitgespaard worden
Lief en leed delen	Alles met elkaar beleefd hebben
Na veel plussen en minnen	alles afwegen
Stank voor dank krijgen	niet of onvoldoende gewaardeerd worden voor wat je gedaan hebt
Van heinde en verre	van overal; van ver weg
Van de wieg tot het graf	altijd
Zwart op wit	Het op papier hebben staan

Opdracht 15

Als puntje bij paaltje komt	Als het erop aankomt
Dubbel en dwars	Ruimschoots; meer dan
In kannen en kruiken	In orde; voor elkaar; geheel afgerond
Kind noch kraai	Geen enkel familielid
Met man en macht	Zo krachtig mogelijk
Op stel en sprong	onmiddellijk
Paal en perk stellen	Beteugelen, binnen de grenzen houden
Te kust en te keur	Voor het kiezen; Zoveel men maar wil
Voor dag en dauw	Heel vroeg
Willens en wetens	Opzettelijk en bewust

Opdracht 17

Alles op haren en snaren zetten	Alles op alles zetten
De tering naar de nering zetten	De uitgaven in overeenstemming houden met de inkomsten
Handel en wandel	Gedrag
Met raad en daad bijstaan	Niet alleen met woorden helpen, maar ook met daden
Zich met hand en tand verzetten	Zich hevig verzetten
Slikken of stikken	Situatie accepteren of niet
Steen en been klagen	Ontzettend klagen
Tegen heug en meug	Met heel veel tegenzin
Van hand in de tand leven	Onbezorgd leven zonder te sparen
Wijd en zijd bekend	Overal bekend

Opdracht 19

Op de kat de bel aanbinden	Een lastige kwestie aankaarten
De kip met het gouden eieren slachten	Iets afstoten wat zeer winstgevend is
De kooi en de geit sparen	Oplossingen zoeken die beide partijen geen pijn doen
Geen slapende honden wakker maken	Geen aandacht vestigen op iets waarvan men nadeel kan ondervinden
Het paard achter de wagen spannen	Een volstrekt verkeerde keuze maken
Het paar van Troje binnenhalen	Een vijand in huis halen
Het zwarte schaap (van de familie zijn)	Niet zo’n nette burger zijn (als broers en zussen)
Man en paard noemen	Duidelijk zeggen wat er fout gaat en wie er verantwoordelijk voor zijn
Op alle slakken zout leggen	Moeilijk doen over allerlei kleinigheden
Zijn schaapjes op het droge hebben	Voor zijn hele leven genoeg geld verdiend hebben

Opdracht 21

De broekriem aanhalen	Het zuiniger aandoen
De handdoek in de ring werpen	Het opgeven
De vuile was buiten hangen	De interne problemen vaan de buitenwacht mededelen
Het klappen van de zweep kennen	Veel ervaring hebben met zeker werk
(iets) aan de grote klok hangen	Iets aan iedereen bekendmaken; iets overal rondbazuinen
(iets) in de doofpot stoppen	Zorgen dat men er niets meer van weet
Nul op het rekest	Zijn verzoek afgewezen zien worden
Over één kam scheren	Gelijk behandelen; geen onderscheid maken
Twee vliegen in één klap slaan	Tegelijkertijd twee voordelen behalen
Water bij de wijn doen	Zijn eisen verminderen; een beetje toegeven

Opdracht 23

De vinger aan de pols houden	De ontwikkelingen goed in de gaten houden
Een rib uit mijn lijf	Een grote uitgave
Een slag om de arm houden	Een voorbehoud maken; iets toezeggen onder voorwaarden
Het hoofd in de schoot leggen	De moed verliezen; het opgeven
Iemand het vuur na aan de schennen leggen	Het iemand moeilijk maken; iemand scherp ondervragen
Op grote voet leven	Met geld smijten
Tegen de borst stuiten	Een afkeer van iets hebben; iets volstrekt verkeerd vinden
Van de hand wijzen	Verwerpenl;afstemmen
Zijn snor drukken	Ertussenuit knijpen; zich ergens aan onttrekken
Iemand de hand boven het hoofd houden	Iemand beschermen; iemand verdedigen

 Nederlands woordenschat

WOORD	BETEKENIS
affiniteit	gevoel van aantrekking/verwantschap
bedenkelijk	twijfelachtig, ongerustheid wekkend
concessies doen	een beetje toegeven, iets van zijn eis laten vallen
diametraal	lijnrecht, volgens de diameter
etablissement	horecaonderneming
figuratief	bestaand uit herkenbare beelden
gedegen	degelijk, van goed gehalte
immaterieel	geestelijk, niet-stoffelijk
jegens	ten aanzien van, tegenover
karig	schraal, niet overvloedig
niet-aflatend	onophoudelijk, zonder te verslappen
ongenuanceerd	zwart-wit, bot, zonder nuancering
proporties	afmetingen, verhoudingen
signatuur	karakter, aard
verhullen	verbergen, versluieren

Opdracht 2

1. Etablissementen

2. Immateriële

3. Consessies doen

4. Proporties

5. Degelijk

6. Bedenkelijk

7. Diametraal

8. Signatuur

9. Karig

10. Jegens

11. Affiniteit , figuratief

12. Niet aflatend

13. Verhullen

14. Ongenuanceerd

Opdracht 3

WOORD	BETEKENIS
afzien (+ van)	geen gebruik maken van
begenadigd	getalenteerd, begaafd
clientèle	klantenkring
deportatie	verbanning, uitzetting
erudiet	in bezit van veel kennis en kritische zin
gepeupel	gewone volk, plebs
hang	neiging, verlangen
innovatie	vernieuwing
numeriek	in getallen uitgedrukt
omzichtig	behoedzaam
onderschrijven	erkennen, goedvinden
probaat	beproefd, deugdelijk, goed
ultieme	allerlaatste, uiterste
verlokken	verleiden, overhalen
welhaast	binnenkort, spoedig, bijna

Opdracht 4

1. Probaat

2. Welhaast

3. Verlokken

4. Erudiet - begenadigd

5. Numeriek

6.  Ultieme

7. Hang

8. Onderschrijven

9. Omzichtig

10. Innovaties

11. Afzien van

12. Deportatie

13. Gepeupel

14. Clientèle

Opdracht 5

WOORD	BETEKENIS
erfgoed	overlevering, nalatenschap (van een vorige generatie)
devies	leus, zinspreuk
heimelijk	stiekem, verborgen
inzake	betreffende, aangaande
markant	opvallend
poldermodel	overlegmodel gericht op consensus en harmonie
rebellie	opstandigheid
ridiculiseren	bespotten, belachelijk maken
sober	eenvoudig, armoedig, schraal
superioriteit	hoogste kwaliteit, voortreffelijkheid, overmacht
tornen (+ aan)	ter discussie stellen, afbreuk doen aan
uniform (= bijvoeglijk naamwoord)	gelijkvormig
vrijzinnig	liberaal, niet-dogmatisch
wrevel	irritatie, ergernis, misnoegen
zuil	levensbeschouwelijke stroom/groepering

Opdracht 6

1.    Poldermodel

2.    Geridiculiseerd

3.    Vrijzinnige

4.    Erfgoed

5.    Rebellie

6.    Zuilen

7.    Devies

8.    Sober

9.    Uniform

10.  Markant

11.  Tornen

12.  Heimelijke – inzake

13.  Wrevel

14.  Superioriteit

Opdracht 7

WOORD	BETEKENIS
alvorens	voordat
belemmering	hindernis, obstakel
consensus	overeenstemming, gelijkheid van opvatting
dermate	in zo hoge graad
discrepantie	verschil, tegenstrijdigheid
erbarmelijk	jammerlijk, armzalig
faciliteren	gelegenheid bieden, beschikbaar stellen
hekelen	scherp bekritiseren
incapabel	onbekwaam, ongeschikt
kennelijk	blijkbaar, klaarblijkelijk
loyaliteit	trouw
naarmate	naargelang
permanent	blijvend, aanhoudend
sanctie	dwangmiddel, straf
tirannie	dwingelandij, wrede heerschappij

Opdracht 8

1.    Erbarmelijke

2.    Hekelde

3.    Alvorens

4.    Naarmate

5.    Dermate

6.    Tirannie

7.    Belemmering

8.    Incapabel

9.    Loyaliteit

10.  Discrepantie

11.  Kennelijk

12.  Consensus

13.  Permanent

14.  Faciliteren

15.  Sancties 

Opdracht 9

WOORD	BETEKENIS
laveren	schipperen, heen en weer gaan
naleven	nakomen (van afspraken)
opvijzelen	verhogen, hoger maken
prompt	vlot, snel
reguleren	volgens regels organiseren, ordelijk laten verlopen
steevast	volgens vaste gewoonte, altijd
substantieel	aanzienlijk, duidelijk
tredmolen (zoals in de uitdrukking ‘in de tredmolen lopen’)	vaste, geestdodende (werk)situatie (betekenis uitdrukking: ‘geestdodend werk doen’)
uitheems	buitenlands, vreemd
unanimiteit	eenstemmigheid, eensgezindheid
veinzen	doen alsof, huichelen
verworvenheid	verkregen recht, vaardigheid
voorhanden	beschikbaar, in voorraad
weerzin	afschuw, afkeer, hekel
zich voegen	zich schikken

Opdracht 10

1.    Substantiële

2.    Zich voegen

3.    Prompt

4.    Tredmolen

5.    Laveren

6.    Veinzen

7.    Reguleren

8.    Uitheemse

9.    Opvijzelen

10.  Unanimiteit

11.  Steevast

12.  Voorhanden

13.  Naleving

14.  Verworvenheid

15.  Weerzin a

Opdracht 11

WOORD	BETEKENIS
amper	ternauwernood, nauwelijks, bijna niet
argeloost	niets kwaads vermoedend, naïef
beter gesitueerden	maatschappelijk geslaagden, welvarenden
conform	overeenkomstig met
daadwerkelijk	feitelijk, echt
evident	zonneklaar, overduidelijk
gedwee	volgzaam, meegaand
inconsistentie	gebrek aan samenhang, innerlijke tegenstrijdigheid
koesteren	beschermen, in stand houden
louter	enkel, alleen
nabauwen	slaafs napraten, letterlijk herhalen
ontwaren	bespeuren, zien
precair	zorgelijk, risicovol, onzeker
relaas	verslag, verhaal
sedert	sinds

Opdracht 12

1.    Conform

2.    Precair

3.    Amper

4.    Lauter

5.    Daadwerkelijk

6.    Sedert

7.    Argeloze

8.    Gedwee

9.    Inconsistentie

10.  Relaas

11.  Evident

12.  Beter gesitueerden

13.  Ontwaarde

14.  Nabauwen

15.  Koesteren

Opdracht 13

WOORD	BETEKENIS
contemporain	eigentijds, van de eigen tijd
doorgewinterd	alle kneepjes van het vak beheersend, zeer ervaren
expansie	groei
grief	ergernis, bezwaar
gros (= het-woord)	meerderheid (oorspronkelijke betekenis: ‘twaalf dozijn, 144 stuks’)
icoon	beeldbepalende persoon, held (= figuurlijk)
indachtig	denkend aan iets
intrinsiek	wezenlijk
irrelevant	niet ter zake doend
kenschetsen	karakteriseren, typerend beschrijven
luttel	weinig
marktconform	overeenkomstig met de prijzen op de markt
miskenning	het niet op de juiste waarde schatten, geringschatting
onverbloemd	niet mooier voorgesteld dan het is
rap	vlug, snel

opdracht 15

WOORD	BETEKENIS
jurisprudentie	eerdere uitspraken over een juridische kwestie
oratie	toespraak, redevoering
patstelling	situatie waarbij twee partijen geen mogelijkheid meer zien tot een oplossing, impasse
potentieel (= zelfstandig naamwoord)	beschikbaar vermogen
repressie	onderdrukking
slinken	minder worden
stelligheid	beslistheid
stringent	dwingend, bindend
tendens	neiging, ontwikkeling
terdege	grondig, intens
toereikend	voldoende
verkwanselen	wegdoen zonder op de waarde acht te slaan
verworden	ontaarden, bederven
weldra	binnenkort
zich committeren (+ aan)	zich verplichten tot, zich binden aan

Opdracht 16

Opdracht 18

Uitdrukking	Betekenis
boven alle twijfel verheven	volstrekt zeker
de barricades opgaan	in verzet komen
door de beugel kunnen	toelaatbaar zijn, ethisch aanvaarbaar zijn
een broertje dood hebben aan	een hekel hebben aan
gepaard gaan met	samengaan met
het is schering en inslag	het gebeurt vaak
in diskrediet raken	het vertrouwen kwijtraken
Inbreuk maken op	schenden
met een korreltje zout nemen	niet helemaal serieus nemen
op gespannen voet staan met	niet in overeenstemming zijn met
op hun merites beoordelen	op de juiste waarde bekijken
ter harte gaan	belangrijk vinden, zorg besteden aan
voor het voetlicht brengen	aandacht vestigen op
voor lief nemen	genoegen nemen met, (iets vervelends) accepteren
zijn hele hebben en houden	al zijn bezittingen

Opdracht 20

UITDRUKKING	BETEKENIS
aanspraak maken op	het bezit opeisen
de lier aan de wilgen hangen	ergens mee stoppen (oorspronkelijke betekenis: ‘stoppen met dichten’)
er bekaaid afkomen	minder krijgen dan waarop men recht heeft
gespeend zijn van	in het geheel niet bezitten
het kind met het badwater weggooien	tegelijk met iets slechts ook iets goeds verwijderen, te ver gaan met maatregelen
het over een andere boeg gooien	het op een andere manier aanpakken
in de hand werken	bevorderen
in het geding komen/zijn	voorwerp van discussie worden/zijn
in zwang	in gebruik, in de mode
lak hebben aan	helemaal niet geven om
ontvankelijk zijn	vatbaar zijn
op de been brengen	in actie brengen, mobiliseren
op het schild heffen	de leiding geven
op zijn schreden terugkeren	op zijn beslissing terugkomen
zich distantiëren van	afstand nemen van, niets te maken willen hebben met

Paragraaf 3 formuleren: Het gebruik van uitdrukkingen

Opdracht 12

Bij tijd en wijlen	Zo nu en dan
Gepikt en gezadeld	Zeer ervaren
Have en goed	Bezittingen
Met angst en beven	Erg bang
Met hangen en wurgen	Met veel moeite
Met eer en geweten	oprecht
Schering en inslag	Vaak voorkomend
Van haver tot gort	Door en door
Van toeter noch blazen	Volkomen onkundig zijn; van niets weten
Voor galg en rad	misdadig

Opdracht 14

Bij hoog en bij laag volhouden	zo nu en dan
Buigen of barsten	Het moet gebeuren
Hemel en aarde bewegen	Alle mogelijke krachten en hulpmiddelen te werk stellen
Het moet uit de lengte of uit de breedte komen	Het moet hoe dan ook uitgespaard worden
Lief en leed delen	Alles met elkaar beleefd hebben
Na veel plussen en minnen	alles afwegen
Stank voor dank krijgen	niet of onvoldoende gewaardeerd worden voor wat je gedaan hebt
Van heinde en verre	van overal; van ver weg
Van de wieg tot het graf	altijd
Zwart op wit	Het op papier hebben staan

Opdracht 15

Als puntje bij paaltje komt	Als het erop aankomt
Dubbel en dwars	Ruimschoots; meer dan
In kannen en kruiken	In orde; voor elkaar; geheel afgerond
Kind noch kraai	Geen enkel familielid
Met man en macht	Zo krachtig mogelijk
Op stel en sprong	onmiddellijk
Paal en perk stellen	Beteugelen, binnen de grenzen houden
Te kust en te keur	Voor het kiezen; Zoveel men maar wil
Voor dag en dauw	Heel vroeg
Willens en wetens	Opzettelijk en bewust

Opdracht 17

Alles op haren en snaren zetten	Alles op alles zetten
De tering naar de nering zetten	De uitgaven in overeenstemming houden met de inkomsten
Handel en wandel	Gedrag
Met raad en daad bijstaan	Niet alleen met woorden helpen, maar ook met daden
Zich met hand en tand verzetten	Zich hevig verzetten
Slikken of stikken	Situatie accepteren of niet
Steen en been klagen	Ontzettend klagen
Tegen heug en meug	Met heel veel tegenzin
Van hand in de tand leven	Onbezorgd leven zonder te sparen
Wijd en zijd bekend	Overal bekend

Opdracht 19

Op de kat de bel aanbinden	Een lastige kwestie aankaarten
De kip met het gouden eieren slachten	Iets afstoten wat zeer winstgevend is
De kooi en de geit sparen	Oplossingen zoeken die beide partijen geen pijn doen
Geen slapende honden wakker maken	Geen aandacht vestigen op iets waarvan men nadeel kan ondervinden
Het paard achter de wagen spannen	Een volstrekt verkeerde keuze maken
Het paar van Troje binnenhalen	Een vijand in huis halen
Het zwarte schaap (van de familie zijn)	Niet zo’n nette burger zijn (als broers en zussen)
Man en paard noemen	Duidelijk zeggen wat er fout gaat en wie er verantwoordelijk voor zijn
Op alle slakken zout leggen	Moeilijk doen over allerlei kleinigheden
Zijn schaapjes op het droge hebben	Voor zijn hele leven genoeg geld verdiend hebben

Opdracht 21

De broekriem aanhalen	Het zuiniger aandoen
De handdoek in de ring werpen	Het opgeven
De vuile was buiten hangen	De interne problemen vaan de buitenwacht mededelen
Het klappen van de zweep kennen	Veel ervaring hebben met zeker werk
(iets) aan de grote klok hangen	Iets aan iedereen bekendmaken; iets overal rondbazuinen
(iets) in de doofpot stoppen	Zorgen dat men er niets meer van weet
Nul op het rekest	Zijn verzoek afgewezen zien worden
Over één kam scheren	Gelijk behandelen; geen onderscheid maken
Twee vliegen in één klap slaan	Tegelijkertijd twee voordelen behalen
Water bij de wijn doen	Zijn eisen verminderen; een beetje toegeven

Opdracht 23

De vinger aan de pols houden	De ontwikkelingen goed in de gaten houden
Een rib uit mijn lijf	Een grote uitgave
Een slag om de arm houden	Een voorbehoud maken; iets toezeggen onder voorwaarden
Het hoofd in de schoot leggen	De moed verliezen; het opgeven
Iemand het vuur na aan de schennen leggen	Het iemand moeilijk maken; iemand scherp ondervragen
Op grote voet leven	Met geld smijten
Tegen de borst stuiten	Een afkeer van iets hebben; iets volstrekt verkeerd vinden
Van de hand wijzen	Verwerpenl;afstemmen
Zijn snor drukken	Ertussenuit knijpen; zich ergens aan onttrekken
Iemand de hand boven het hoofd houden	Iemand beschermen; iemand verdedigen